Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan YENİLENMİŞ ÜRÜNLERİN SATIŞI HAKKINDA YÖNETMELİK[1] ile ikinci el telefon ve tablet satışları düzenleme altına alınmıştır.
Düzenleme ile birlikte ikinci el cep telefonları ve tabletler bakanlıktan yenileme yetki belgesi alarak faaliyete başlayacak olan yenileme merkezleri tarafından yenilenip ambalajlanacak ve yenilenmiş ürün garantisi ile birlikte yetkili satıcılar tarafından satışa sunulacaktır. Bu şekilde tüketiciler hem ikinci el cep telefonu ve tablet alımına teşvik edilmiş hem de bu alımlardan kaynaklı olarak tüketici haklarından daha etkili bir şekilde yararlanabileceklerdir.
Bu çerçevede bu yazımızda Yönetmelik, düzenlenen temel kavramlar üzerinden kısa bir şekilde açıklanmıştır.
Kullanılmış Mal
Alışverişe konu olan taşınır eşyalardan ikinci el tablet ve cep telefonları olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte bu ikinci el ürünlerin yenileme işlemine konu olabilmesi için en az bir yıl süreyle kullanılmış olması ve veri trafiğinin bulunması zorunluluğu getirilmiştir.
Yenileme Merkezleri
Kullanılmış malın yenilenmesi, sertifikalandırılması ve bu Yönetmelikte belirtilen diğer işlemleri yürütmek üzere kurulan, Bakanlık veya Türk Standartları Enstitüsünü belirlediği standartları taşıyan Bakanlıktan aldığı yenileme yetki belgesine dayanarak faaliyet gösteren tüzel kişiler olarak tanımlanmışlardır.
Bu tanımdan hareketle yenileme merkezlerinin piyasadan ikinci el cep telefonları ve tabletleri yetkili alıcılar ile toplayacağı ve yenileme-ambalajlama işleminin ardından yine yetkili satıcılar aracılığı ile tüketicilere satacağı bir düzenin oluşacağı öngörülebilir. Bu düzende yenileme merkezlerinin telekomünikasyon şirketlerinin kendileri veya sadece bu ticaret ile uğraşmaya aday büyük ölçekli şirketler tarafından yapılacağı düşünülmektedir.
Yenileme merkezlerinin sorumlulukları m. 12’de ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir.
Yenileme merkezlerinin faaliyet gösterebilmesi için alması gereken bakanlık onaylı yenileme yetki belgesinin verilmesinde aranan şartlar:
- Bakanlıkça veya Türk Standardları Enstitüsü tarafından belirlenen düzenleme veya standardlarda yer alan özelliklere uygun olarak alınmış hizmet yeri yeterlilik belgesine sahip olunması,
- Ticaret odasına kayıtlı olunması,
- Kurumlar vergisi mükellefi olunması,
- Ticaret şirketlerinin temsile yetkili kişilerinin;
- On sekiz yaşını doldurmuş olması,
- İflas etmemiş veya iflas etmiş olsa bile itibarının yerine gelmiş olması,
- Kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıldan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş veya devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, milli savunmaya ve devlet sırlarına karşı suçlar; casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme, işkence, cinsel saldırı ve çocukların cinsel istismarı, cinsel taciz, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, fuhuş, kumar oynanması için yer ve imkân sağlama, bilişim suçları ile özel hayata veya hayatın gizli alanına karşı işlenmiş suçlardan hüküm giymemiş veya ticaret ve sanat icrasından hükmen yasaklanmamış olması,
5. On milyon Türk Lirasından az olmamak üzere ödenmiş sermayeye sahip olunması,
6. Bakanlık tarafından ilan edilecek diğer hususların sağlanması,
gereklidir.
Yenileme yetki belgesi 5 yıllık süre ile verilmekte ve yenilenebilmektedir. Yenileme yetki belgesine ilişkin diğer hususlar ilerleyen günlerde Bakanlıkça internet üzerinden duyurulacaktır.
Yenilenmiş Ürün
Yenileme merkezi tarafından yapılan yenileme ve sertifikalandırma işleminden sonra satışa sunulan ikinci el cep telefonu ve tabletleri ifade etmektedir.
Yenilenmiş ürünün ambalajında, etiketinde, reklam ve ilanlarında tüketicinin kolaylıkla algılayabileceği bir şekilde, “yenilenmiş ürün” ibaresine ve yenileme merkezinin bilgisine yer verilerek satışa sunulması zorunludur. Yenileme işlemi yapılırken yenilenen tüm parçaların üretici ya da üreticinin yetki verdiği ithalatçı onaylı parçalar olması halinde, “üretici onaylı parçalar kullanılarak yenilenmiş ürün” ibaresine de yer verilir.
Yenilenmiş ürünün, değişim, onarım, bakım, bedel iadesi, bedel indirimi ve benzeri hususlarda taahhütleri içeren yenilenmiş ürün garantisi ile satışa sunulması zorunludur. Yenilenmiş ürün garantisi ürünün tüketiciye teslimi tarihinden itibaren başlar ve asgari bir yıldır. Yenilenmiş ürün garantisinden ve garanti süresince verilecek bakım, onarım ve montaj gibi satış sonrası hizmetlerden yetkili satıcı ve yenileme merkezi müteselsilen sorumludur.
Yenilenmiş ürün garantisi taahhüdünün hazırlanması sorumluluğu yenileme merkezine, tüketiciye verilmesi ve teslim edildiğinin ispat yükü ise yetkili satıcıya aittir. Yenilenmiş ürün garantisi yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısıyla verilebilir.
Yine kullanılmış malın üreticisi veya ithalatçısı tarafından veya yenileme merkezi tarafından üreticisinin veya ithalatçısının yenileme işlemine ilişkin muvafakati alınarak yenilenmesi hallerinde üreticinin veya ithalatçının sağladığı garantiler geçerliliğini korur.
Yenilenmiş ürünün Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzuyla satışa sunulması da zorunludur. Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzunun hazırlanması sorumluluğu yenileme merkezine, tüketiciye verilmesi ve teslim edildiğinin ispat yükü ise yetkili satıcıya aittir.
Yetkili Alıcı
Kullanılmış malı yenilenmesi amacıyla kendi veya yenileme merkezi adına alan ve yenileme merkezi tarafından yetkilendirilmiş gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanmıştır. Yetkili alıcı sıfatının genelde yetkili satıcı sıfatı ile birleşmesinin görüleceği düşünülmektedir.
Yetkili alıcıya, ikinci el cep telefonu ve tabletlerin alımı esnasında birtakım yükümlülükler yüklenmiştir. Bu yükümlülükler m.11’de ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir.
Yetkili Satıcı
Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye yenilenmiş ürün sunan ya da yenilenmiş ürün sunanın adına veya hesabına hareket eden ve yenileme merkezi tarafından yetkilendirilmiş gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanmıştır.
Yetkili satıcı tüketiciyle doğrudan işlemi yapan kişi olduğundan m. 13’te sorumlulukları ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
[1] RG 22.02.2020/31221.
