Teknolojinin gelişimiyle birlikte dünyada heyecan verici gelişmeler katlanan bir hız ile ortaya çıkmaya devam ediyor. Önce blockchain, ardından onu çok daha popüler hale getiren kripto-paralar ve Bitcoin, şimdi de metaverse ve NFT dünyası. Rusya’ nın Ukrayna’yı işgali ve iklim krizindeki kaçırılan 1.5 derece hedefinin son zamanlarda haklı olarak gölgesinde kalmış olsalar da bu teknolojik gelişimler yarının dünyasının temellerini oluşturacaklar gibi görünüyorlar. Bu blog yazımızda bu kavramlardan NFT’ lere değineceğiz ve bunların hukuk gözünden nereye yerleştirildiklerini ele alacağız.
NFT (NON-FUNGIBLE TOKENS) NEDİR?
NFT’ ler değiş-tokuş edilemez token[1] olarak adlandırılıyorlar. Aslında bir kripto para cinsi olan bu tokenlerin her birisi kendine has bir dijital imza ile birlikte maddi veya gayrimaddi bir malvarlığını temsil etmek üzere kullanılıyorlar. Bu nedenle değiş-tokuş edilemezliği daha iyi ifade edecek şu tanımı kullanabiliriz: NFT’ ler objektif olarak başka bir NFT ile ikame edilemeyecek tokenlerdir[2].
Buradaki ikame edilemezliği daha iyi anlayabilmek için sıklıkla şu örnek kullanılır: 10 TL kağıt tek bir para ile ifade edilebileceği gibi iki ayrı 5 TL ile de ifade edilebilir ve bunlar kişiler arasında değiştirildiklerinde kişilerin malvarlığında herhangi bir değişim ortaya çıkarmazlar. Ancak NFT’ ler ise taşıdıkları benzersiz dijital imzalar ve temsil ettikleri maddi veya gayrimaddi malvarlığı sebebiyle birbirlerinin yerini dolduramazlar.
NFT’nin hukuki değerine gelecek olursak, NFT şu an için esasen temsil ettikleri maddi veya gayrimaddi malvarlığına ilişkin sahiplik bildirir birer adi belgeden farkları bulunmamaktadır. İleride meclis tarafından bir düzenleme ile bu sahiplik bildirme vasfının nitelikli ve resmi bir hale gelmesi de mümkündür.
Bununla birlikte NFT’ler hukuken karine yaratan güçlü bir delil niteliğine de sahip olabileceklerdir[3]. Zira, NFT’lerin her birinin benzersiz bir dijital imzaya sahip olduğunu ifade etmiştik. Bu imza içerisinde blockchain teknolojisinden kaynaklanan değiştirilemez tarih ve zaman damgası da bulunmakta olduğundan, bu NFT sahibi bu NFT’nin o tarihte kendisi tarafından yaratılmış olduğunu mahkemeler nezdinde bir bilirkişi incelemesi ile ispatlayabilecektir.
NFT NE DEĞİLDİR?
NFT’ler aslında birer token olmakla birlikte tek başına bir malvarlığını ifade etmemektedir. Çoğunlukla yanlış değerlendirilen husus, özellikle NFT bir gayrimaddi malvarlığını temsil ettiğinde bu gayrimaddi malvarlığını doğrudan NFT olarak tanımlanmasıdır. Ancak NFT’nin temsil ettiği malvarlığı NFT’ den bağımsız olarak bir varlığa sahiptir. Bu kapsamda NFT yukarıda belirtildiği gibi yalnızca temsil ettiği malvarlığına ilişkin sahiplik bildiren bir belgeden ibarettir.
Dolayısıyla NFT’ler temsil ettikleri sanat eseri, bilet veya malın kendisi değil bunların hak sahipliğini gösterir belgelerdir.
NFT’LER DEĞERLİ MİDİR?
NFT’ lerin her birisinin maddi veya gayri maddi bir malvarlığını temsil ettiğini ifade etmiştik. Dolayısıyla burada NFT’ nin değerini esasen temsil ettiği bu malvarlığının belirlediği söylenebilir. Diğer bir deyişle bir NFT ancak temsil ettiği malvarlığı kadar değerlidir.
Bu kural bilgiyi söyledikten sonra akıllara hemen 69 milyon Amerikan Doları’na satılan Beeple’ ın “Everydays – The First 5000 Days”[4] isimli NFT’si başta olmak üzere birçok NFT gelecektir. Burada söylenecek şey çok basit: ekonominin temel kuralları burada da geçerli. Kimileri bazı NFT’leri almak için yüksek meblağlar ödediler, kimileriyse kendi yarattıkları NFT’leri yüksek meblağlardan satışa sundu. Bu haberlerdeki NFT’lere ödenen tutarları bu NFT’lerin objektif değerini değil, onu almaya talip olan kişilerin ödemeye razı oldukları tutarlar olarak değerlendirmek daha doğru olacaktır.
SONUÇ
Kısaca özetlemek gerekirse NFT’ ler maddi veya gayrimaddi malvarlığını temsil eden ve her birisi benzersiz bir dijital imza içeren değiş-tokuş edilemeyen tokenlerdir. Bir sonraki blog yazısında popüler olan bir konu üzerinden bir eserin NFT ile nasıl korunabileceğini konuşacağız.
[1] Token blokzincir teknolojisi içerisinde üretilen kripto varlıkları ifade etmektedir.
[2] Burada kişiye göre bazı tokenler ikame edilebilirlik niteliğini taşıyabilirler ancak objektif olarak ikame edilebilirlik imkansızdır.
[3] https://www.erdem-erdem.av.tr/en/insights/nfts-in-terms-of-intellectual-property-law
[4] https://www.nytimes.com/2021/03/11/arts/design/nft-auction-christies-beeple.html
