TİCARET UNVANININ MARKA KARŞISINDA KORUNMASI
Ticaret unvanı, genel olarak 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu[1] (“TTK”) m. 50 vd. düzenlenmiştir. Burada ticaret unvanının tanımı, işlevi ve korunması hakkında hükümlere yer verilmiştir. Bunun yanında farklı kanunlarda da yine ticaret unvanı ve korunmasına yer verilmiştir. Buna konumuzu oluşturan 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu[2] (“SMK”) da dahildir. SMK, genel olarak sınai mülkiyet hakkının konusunu oluşturan marka, tasarım, patent, faydalı model ve coğrafi işaretleri düzenlemektedir. Bunlardan marka hakkının ticaret unvanı ile her geçen gün daha çok iç içe geçtiği ve bu nedenle bu iki hak türü arasındaki uyuşmazlıklara da çözüm getirmek gerekliliği doğmuştur. Bu nedenle SMK’ da marka başvurusuna itiraz nedenlerinden birisi de önceki tarihli bir ticaret unvanının varlığıdır. Buradaki düzenleme uyarınca önceki tarihli ticaret unvanı marka başvurusunun nispi ret nedenleri arasında sayılmıştır. Yine SMK m. 25 uyarınca önceki tarihli ticaret unvanı sahibi sonraki başvuru tarihli tescilli markanın hükümsüzlüğünü talep edebilmektedir.
Fikri mülkiyet hukukunun temel prensipleri uyarınca önemli olan hususun kullanım ve tarihsel öncelik olduğu görülmektedir. Diğer bir deyişle, önceki tarihli ve kullanılan bir sınai mülkiyet hakkı sonraki tarihli haklar karşısında öncelikle korunmaktadır. Burada önemli olan hakkın türü değil, geçmişidir. Bu kapsamda marka ve ticaret unvanı haklarından hangisi daha önceki tarihten itibaren kullanılmaktaysa o diğer hakka karşı korunacaktır.
İŞLETME ADININ MARKA KARŞISINDA KORUNMASI
İşletme adı TTK m. 53’te düzenlenmiştir. Yine TTK m. 53’te ticaret unvanı için öngörülen bazı hükümlerin işletme adı için de uygulama alanı bulacağı söylendiğinden ticaret unvanı için öngörülen koruma işletme adı için de uygulanmaktadır. Bununla birlikte, işletme adının kullanılması ticaret unvanının aksine zorunlu değildir. İşletme adının kullanılması halinde sicile tescil edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda işletme adı sicilinin kullanıma bir karine teşkil ettiği söylenebilecektir. Ancak, yalnızca tescil hem ticaret unvanında hem de işletme adında kullanımı ispata yeterli olmadığından bu hakların sahipleri bu hakları eskiden beri kullandığını çeşitli kullanım belgeleriyle kanıtlamak zorundadır.
TÜRKPATENT UYGULAMASINDA SMK M. 6/6
SMK m. 6/6 “Tescil başvurusu yapılan markanın başkasına ait kişi ismini, ticaret unvanını, fotoğrafını, telif hakkını veya herhangi bir fikri mülkiyet hakkını içermesi halinde hak sahibinin itirazı üzerine başvuru reddedilir.” hükmünü haizdir. Madde metninden de anlaşılacağı üzere, ticaret unvanı ve işletme adı gibi, marka hakkı dışında kalan diğer fikri mülkiyet haklarına marka hakkından daha zayıf bir koruma öngörülmüştür. Zira, markalar arasında karıştırılacak derecede benzerlik aranmaktayken ticaret unvanı ve diğer fikri mülkiyet hakkı karşısında bir marka başvurusunun reddedilebilmesi için, marka başvurusunun o hakkı içermesi gerekmektedir. Diğer bir deyişle, bir marka başvurusu önceki tarihli fikri mülkiyet hakkını birebir içermesi halinde itiraz üzerine reddedilebilecektir. Buna karşılık mal ve hizmet benzerliğinden madde metninde bahsedilmemiştir. Bununla beraber uygulamada, mal ve hizmet benzerliği de aranmaktadır.
SONUÇ YERİNE
Ticaret unvanı ve işletme adının marka hakkına karşı korunabilmesi için kanuni düzenlemeler yapılmıştır. Bununla birlikte, kanuni düzenlemelerin kapsamlarının yeterli bilgiyi içermediği ve uygulama ile yer yer farklılaştığı görülmektedir. Ayrıca, ticaret unvanı ve işletme adı marka karşısında bir marka hakkı ile aynı koruma seviyesine değil daha düşük bir koruma seviyesine layık görülmüştür. Bu da, ticaret unvanı ve işletme adının tescil ve kullanımına ilişkin uygulamanın daha zayıf olmasının bir sonucu olarak düşünülebilmelidir. Zira bir ticaret unvanı diğer ticaret unvanı ile birebir aynı ifadeleri içermediği süre tescil edilebilmekte ve ticaret hayatında kullanılabilmektedir. Buna karşılık markada tüketicilerin karıştırabileceği düşünülen ibareler de itiraz üzerine reddedilebilmektedir.
Sonuç itibariyle, ticaret unvanı ve işletme adı haklarının tescil süreçleri ve uygulamadaki yerleri düşünüldüğünde marka hakkına yeterli olduğu düşünülen bir koruma öngörülmüştür.
[1] RG. 13.01.2011/27846.
[2] RG. 10.01.2017/29944.
